Historia Internetu


Historia Internetu - fenomen szybkiego rozwoju tego medium

"Powstanie i rozwój Internetu to niezwykła przygoda w dziejach ludzkości. Jej historia ukazuje zdolności ludzi do przekraczania instytucjonalnych celów, pokonywania biurokratycznych barier i rewizji ustalonych wartości w procesie kształtowania nowego ładu. Potwierdza ona także pogląd że współpraca i swobodny dostęp do informacji bardziej sprzyja innowacyjności niż konkurencja i ochrona własności intelektualnej".36

Pierwszy krok prowadzący do powstania Internetu uczynił rząd amerykański powołując w 1958 r. w ramach Departamentu Obrony, agencję ARPA (Advanced Research Projects Agency), która miała na celu opracowywanie innowacyjnych projektów badawczych w dziedzinie obronności. Był to element trwającej przez cały okres zimnej wojny rywalizacji w dziedzinie rozwoju technicznego pomiędzy USA i Związkiem Radzieckim. W 1957 r. ZSRR wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi, Wydarzenie to wywołało niepokój władz USA i stało się impulsem do przeanalizowania stopnia zaawansowania techniki amerykańskiej w porównaniu do osiągnięć sowieckich.

ARPA odpowiadała na zapotrzebowania Departamentu Obrony i wraz z jego oczekiwaniami rozszerzała spektrum swoich zainteresowań na różnorodne dziedziny nauki. Od 1962 r. stała się głównym sponsorem badań nad technikami komputerowymi w całych Stanach Zjednoczonych.

Napięta atmosfera pomiędzy USA a ZSRR sprawiała, że widmo wojny nuklearnej wywoływało coraz większy niepokój. Amerykańscy dowódcy świadomi tego, że w przypadku wojny atomowej już w pierwszych minutach starcia mogłyby zostać zniszczone tradycyjne środki komunikacji i łańcuch wydawania rozkazów przestałby istnieć, dążyli do stworzenia takiego systemu komunikacji, który przetrwałby ewentualny pierwszy zmasowany atak nuklearny i pozwoliłby na utrzymanie kontroli i dowodzenia między różnymi jednostkami.

Miał to być system mający wiele równoległych połączeń, które trudno byłoby zniszczyć w ataku rakietowym. Tylko taki system mógłby pozwolić na zachowanie możliwości wydawania rozkazów, sprawowania kontroli i porozumiewania się podczas globalnego konfliktu.

Badania nad systemem funkcjonowania władz i dowództwa armii USA w wypadku wojny nuklearnej rozpoczęto na początku lat 60-tych W RAND Corporation (kalifornijskiego instytutu naukowo-badawczego, pracującego często dla Pentagonu). W 1962 roku RAND opublikowała raport Paula Barana, zatytułowany "On Distributed Communications Networks", w którym przedyskutowany został sposób ochrony wojskowego systemu komunikacyjnego w wypadku zmasowanego ataku. Została w nim naszkicowana idea systemu komunikacyjnego, który mógłby funkcjonować nawet .zw przypadku zniszczenia dużej części węzłów i łączy. System taki miałby być pozbawiony centralnego punktu kontroli i dowodzenia, a ilość połączeń pomiędzy węzłami byłaby na tyle duża, że nawet w wypadku zniszczenia niektórych z nich, sieć nadal funkcjonowałaby dzięki pozostałym połączeniom, na które automatycznie byłby kierowany ruch. Jedna z propozycji przedstawionych w raporcie Paula Barana zakładała podjęcie prac nad stworzeniem narodowego systemu, analogicznego do istniejącej sieci łączy telefonicznych, umożliwiającego transport danych komputerowych pomiędzy dużymi grupami użytkowników.

System taki mógłby zostać stworzony z wykorzystaniem technologii sieci pakietowych (packet-switching), opracowanej w latach 60-tych. Jej podstawą było fragmentowanie informacji w pakiety, kierowanie ich w odpowiednie miejsca docelowe i tam składanie z powrotem w całość. Postępowanie takie ma kilka zalet, m..in. umożliwia korzystanie wielu użytkowników jednoczenie z tego samego łącza oraz redukuje skutki przekłamań podczas transmisji - w przypadku błędu wystarczy przesłać ponownie jedynie błędny pakiet, a nie całą informację. Pakiety mogą również nieść informację o sobie samych, np. o miejscu wysłania i przeznaczenia, o przebytej i planowanej drodze, mogą również być kompresowane dla zwiększenia przepustowości łącza lub szyfrowane dla zapewnienia poufności. Ważną cechą sieci pakietowej jest równorzędność znajdujących się w niej komputerów.

Pierwsza funkcjonująca sieć tego typu powstała w National Physical Laboratories w Wielkiej Brytanii w 1968 roku.

Praca Paula Barana była punktem wyjścia dla planu stworzenia sieci komputerowej bez centralnego ośrodka, która mogłaby funkcjonować nawet będąc w części zniszczona. Wszystkie węzły sieci miały być równorzędne, a każdy z nich miał mieć prawo do nadawania, przekazywania dalej i odbierania wiadomości rozbijanych na pakiety, dla których istotne było tylko miejsca pochodzenia i przeznaczenia - trasa ich wędrówki byłaby warunkowana aktualnym stanem połączeń, co zapewniłoby automatyczną zmianę drogi w przypadku zaniku funkcjonowania części sieci.

Idee Paula Barana wcielono W życie W 1969 r. tworząc sieć połączonych komputerów z wybranych uniwersytetów, które kontaktowały się ze sobą na zasadzie peer-to-peer (równorzędnie). System ten otrzymał nazwę ARPANET.

Pierwsze cztery węzły ARPANET powstały przy: Uniwersytecie Kalifomijskim W Santa Barbara, Instytucie Badawczym Uniwersytetu Standforda, Uniwersytecie W Utah i Uniwersytecie Kalifornij ski w Los Angeles.

Wraz z powstaniem ARPANET-u pojawiła się nowa forma koordynacji działań związanych z pracą nad sieciami komputerowymi - okazało się, ze hierarchiczne metody zarządzania pracą w tym przypadku nie będą efektywne. Pomimo tego, ze całe przedsięwzięcie było kontrolowane przez agencję rządową, wprowadzenie odgórnych reguł co do zasad realizacji projektu okazało się bardzo trudne ze względu na stopień złożoności problematyki oraz dosyć swobodne relacje panujące w środowisku akademickim, które zdominowało projekt. Za główny cel postawiono sobie zatem ułatwienie i wspieranie współpracy naukowców. Wypracowana przez nich kultura organizacyjna charakteryzowała się znaczną decentralizacją, kolegialnością i rezygnacją z formalnych procedur postępowania. Większość technicznych decyzji podejmowano na zasadzie konsensusu a stosunki pomiędzy różnymi wykonawcami miały formę koleżeńską. Taka formuła stała się w pewnym sensie koniecznością, ponieważ omawiane zagadnienia były nowością dla wszystkich i jedynym sposobem rozwiązywania kolejnych problemów mogła być wymiana doświadczeń i współpraca.

W związku z tym, że włączone do sieci komputery miały różne parametry techniczne powstała konieczność stworzenia podstaw porozumiewania się różnych komputerów między sobą. Funkcję tę miały spełniać protokoły internetowe, czyli specjalne standardy techniczne, które umożliwiały przesyłanie danych z jednego komputera do drugiego. W celu stworzenia wspólnego protokołu powołano grupę badawczą Network Working Group (NWG). Była to pierwsza organizacja zrzeszająca specjalistów sieciowych, która miała charakter otwarty i nie- hierarchiczny.

Można powiedzieć, że były to początki idei Internetu, gdyż rozważano wówczas podstawy architektury międzynarodowego połączenia wielu sieci.

W 1972 roku po raz pierwszy wykorzystano łącze satelitarne do przyłączenia węzła na Hawajach. Wraz ze wzrostem liczby łącz i transmitowanych pakietów pojawiły się pewne problemy z niezawodnością podsieci, które trzeba było usunąć. W wrześniu 1973 roku podłączonych było 40 węzłów, w tym pierwsze dwa spoza USA - z Wielkiej Brytanii i Norwegii. W 1977 roku w sieci znajdowało się już 111 hostów.

W 1972 roku Ray Tomlinson stworzył pierwszy program do wysyłania wiadomości poprzez sieć. W ciągu kilku lat od powstania ARPANET-u okazało się, że wśród jego użytkowników bardzo dużą popularnością cieszy się poczta elektroniczna. Stąd był już tylko krok do stworzenia e-mail'owych list dystrybucyjnych, które umożliwiały jednoczesne rozesłanie tej samej wiadomości do wielu użytkowników sieci. Jednymi z pierwszych list dyskusyjnych, które stosunowo szybko stały się bardzo popularne, były "SF-LOVERS" - dla fanów science-fiction, oraz "HUMAN-NETS" - poświęcona m.in. znaczeniu i wykorzystaniu globalnej sieci w komunikacji międzyludzkiej. Administratorzy wielu hostów niechętnie odnosili się do tego rodzaju inicjatyw, gdyż nie były one zgodne z pierwotnym, naukowo- badawczym przeznaczeniem ARPANET-u, ale nie byli w stanie ich powstrzymać. Dowodzi tego m.in. fakt, iż po zamknięciu w pewnym momencie listy "SF-LOVERS" otwarto ją po kilku miesiącach ponownie z przewrotnym uzasadnieniem, że jej funkcjonowanie dostarcza cennych informacji naukowych na temat administrowania listami dyskusyjnymi o szczególnie dużym natężeniu ruchu.

Kolejnym kluczowym wynalazkiem, który miał ogromny wpływ na rozwój Internetu był stworzony w 1974 roku przez Vintona Cerf`a i Roberta Khana protokół sterowania transmisją w sieci - TCP (Transmission Control Protocol ). Protokół ten okazał się rewolucyjną metodą przesyłania danych: wysyłane one były bit po bicie i dopiero na drugim końcu łączone w całość. W pierwotnej wersji protokołu nie było jeszcze rozróżnienia pomiędzy TCP a IP (Internet Protocol). W trakcie eksperymentów nad przesyłaniem zakodowanego i skompresowanego głosu przez sieć okazało się, że retransmisje błędnych pakietów powodowały przerwy w odtwarzaniu dźwięku. W tego rodzaju zastosowaniach bezbłędna transmisja wszystkich pakietów okazała się być mniej istotna w porównaniu z ciągłością i regularnością przetwarzania. W efekcie doszło do oddzielenia protokołu IP, odpowiedzialnego za adresowanie, od TCP, odpowiedzialnego za podział informacji na pakiety, ich niezawodne dostarczenie do miejsca przeznaczenia oraz powtórne złożenie w całość. TCP/IP jest głównym protokołem używanym do dziś w Internecie. Moment przejścia z NCP na TCP/IP należy uznać za początek właściwego Internetu, gdyż właśnie wtedy położone zostały techniczne podwaliny jego działania, które w swoim podstawowym zakresie funkcjonują aż do dziś. Protokół TCP/IP został opracowany za publiczne pieniądze ARPA i powszechnie udostępniony za darmo, dzięki czemu powstały liczne jego implementacje na różne systemy, co z kolei spowodowało jego wielką popularność.

Na bazie TCP/IP opracowano szereg protokołów realizujących różne usługi sieciowe.

Chociaż oficjalnie czasami mówi się o Internecie jako o sieci "wieloprotokołowej", to jednak TCP/IP jest faktycznie obowiązującym standardem, uniwersalnym językiem zrozumiałym przez komputery wielu typów.

W 1980 ARPANET obejmował już 400 serwerów na uniwersytetach, w rządzie i w armii Stanów Zjednoczonych, szacuje się, że dostęp do sieci miało wtedy około 10 tysięcy osób. W dniu 1 stycznia 1983 nastąpiło oficjalne przejście z protokołu NCP na TCP/IP. W tym samym roku doszło także do rozdziału sieci ARPANET na część militarną: MILNET i cywilną: ARPANET, która zyskała miano Internetu.

Dziś może się wydawać, że ARPANET był siecią bardzo prymitywną, ale na ówczesne warunki było to jedno ze szczytowych osiągnięć technologii komputerowej. Należy także pamiętać, że pod wieloma względami było to rozwiązanie pionierskie. Niebagatelne znaczenie ma fakt, że dzięki temu eksperymentowi umożliwiono współpracę maszyn wielu różnych typów oraz współdzielenie bardzo wówczas kosztownych zasobów komputerowych.

Pomimo tego, że u jego podstaw leżała idea stworzenia militarnej infrastruktury dowodzenia i kontroli zdolnej przetrwać atak nuklearny, ARPANET stał się prototypem globalnej sieci komunikacji międzyludzkiej o zdecentralizowanej strukturze i zastosowaniach zupełnie odmiennych od pierwotnie zakładanych.

O tym, że Internet objął swym zasięgiem cały świat zadecydowało powstanie WWW (World Wide Web). Jest to sieciowy system pozwalający na łączenie słów, zdjęć i dźwięku, umożliwiający jednoczesne przeglądanie i edycję hipertekstowych dokumentów. System ten został opracowany w 1990 r. przez angielskiego programistę Tima Bemers-Lee z Europejskiego Centrum Badań Jądrowych (CERN) z siedzibą w Genewie. Bemers-Lee napisał dla własnych potrzeb program używający hipertekstu, który nazwał Enquire Within Program ten pozwalał na dołączanie kilku informacji do dokumentu, na którym się pracowało. Informacje te mogły zostać przywołane izmienione przy pomocy jednej kombinacji klawiszy. Można było w ten sposób utworzyć zależności między informacjami, na przykład między nazwami firm i nazwiskami ich pracowników. Zależności te miały postać połączenia hipertekstowego.

W tym okresie Internet był już dość znany w środowisku naukowym i akademickim, trafiał powoli do Europy, ale ciągle był trudny w użyciu i niezbyt bogaty w możliwości, co poważnie ograniczało jego rozwój. Tim Bemers-Lee znał już wtedy zarówno stronę techniczną Internetu - architekturę i protokoły telekomunikacyjne - jak i społeczną, opierającą się na współpracy i swobodnej wymianie informacji. Wraz z Robertem Caillou z CERN stworzyli pierwszą specyfikację tego, co później stało się "pajęczyną". Miał powstać system, który zbudowanymi przy pomocy hipertekstu połączeniami między dokumentami, rozprzestrzeni się na cały świat.

Pierwsza przeglądarka World Wide Web, pracująca W trybie tekstowym (line-mode) na systemie Unix, powstała w roku 1991 i została umieszczona w sieci. Pojawili się naśladowcy, tworzący kolejne przeglądarki W ramach badań akademickich.

Spośród pierwszych przeglądarek najbardziej dopracowany był program Mosaic napisany przez studenta Marca Andreessena z Uniwersytetu w Illinois i pracownika ośrodka badawczego NCSA (National Centre for Supercomputing Appliations) tejże uczelni. Program ten miał rozbudowane możliwości graficzne, które pozwalały na przesyłanie w Internecie m. in. obrazów. Twórcy programu Mosaic, umieścili go w 1993 roku w Usenecie.

Prawie cały zespół z NCSA pracujący nad programem Mosaic podjął pracę w nowo założonej firmie Netscape Communication, która w 1994 roku umieściła w sieci przeglądarkę WWW o nazwie Netscape Navigator.

Sukces jaki odniosła przeglądarka Netscape Navigator sprawił, ze Internetem zainteresowała się firma Microsoft, która zaprezentowała w 1995 roku system Windows 95 wraz ze swoją wersją przeglądarki WWW o nazwie Internet Explorer.

Podsumowując opisaną powyżej historię Internetu i fenomen jego rozwoju warto przytoczyć słowa socjologa Manuela Castellsa: W połowie lat dziewięćdziesiątych Internet był sprywatyzowany, jego otwarta architektura pozwalała mu się łączyć ze wszystkimi sieciami komputerowymi na świecie, istniało oprogramowanie pozwalające na właściwe funkcjonowanie WWW, a jego użytkownicy mieli do dyspozycji kilka wygodnych w obsłudze przeglądarek sieciowych. Choć Internet narodził się w umysłach informatyków na początku lat sześćdziesiątych , pierwsze połączenie między komputerami zostało zrealizowane w 1969 roku, a pod koniec lat siedemdziesiątych istniało już duże środowisko uczonych i programistów porozumiewających się za pomocą komputerów, to dla większości zwykłych ludzi i świata biznesu Internet narodził się w 1995 roku. 37






36 Castells, Galaktyka Internetu, Poznań 2003, s. 19.
37 M Castells, op. cit., s. 27